Βρογχοσκόπηση - Καρκίνος Πνεύμονα

Η βρογχοσκόπηση είναι η διαδικασία κατά την οποία ο γιατρός εξετάζει τους μεγάλους αεραγωγούς του ασθενούς (τραχεία, βρόγχους), οι οποίοι είναι οι κύριες οδοί που μεταφέρουν αέρα στους πνεύμονες.

Το βρογχοσκόπιο οπτικών ινών είναι η συνήθως χρησιμοποιούμενη συσκευή και αποτελείται από ένα λεπτό, εύκαμπτο, τηλεσκόπιο, περίπου σε πάχος μολυβιού.

Το βρογχοσκόπιο εισάγεται από τον γιατρό διά μέσου της μύτης, στο πίσω μέρος του λαιμού στον λάρυγγα και στην τραχεία και στην συνέχεια παρακάτω στους βρόγχους. Οι οπτικές ίνες επιτρέπουν στο φως να ακολουθεί ανεμπόδιστα, τις καμπυλώσεις του βρογχοσκοπίου και έτσι ο γιατρός μπορεί να παρατηρεί ευκρινώς το εσωτερικό των αεραγωγών του εξεταζόμενου ατόμου.

Το άκαμπτο βρογχοσκόπιο, που είναι σαν ένα λεπτό, ευθύ τηλεσκόπιο, δεν χρησιμοποιείται συχνά. Μπορεί να είναι αναγκαίο μόνο για ορισμένες διαδικασίες, και στα παιδιά. Για την χρησιμοποίησή του απαιτείται γενική αναισθησία ενώ στην βρογχοσκόπηση με οπτικές ίνες απαιτείται μόνο καταστολή.

Και οι δύο τύποι βρογχοσκοπίου έχουν ένα πλευρικό κανάλι , διά μέσου του οποίου μπορεί να περάσει και να οδηγηθεί προς το κάτω άκρο του , ένας λεπτός καθετήρας εξοπλισμένος με λαβίδα βιοψίας. Ο καθετήρας χρησιμοποιείται για την λήψη μικρού δείγματος για βιοψία από την εσωτερική επένδυση των βρόγχων, ή να αφαιρέσει μικρά αντικείμενα από τους αεραγωγούς (όπως πχ ένα φιστίκι πο μπορεί να έχει δημιουργήσει απόφραξη).

Πότε απαιτείται η βρογχοσκόπηση;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους απαιτείται η βρογχοσκόπηση. Μια κοινή αιτία είναι εάν υπάρχει υπόνοια για καρκίνο στους βρόγχους (καρκίνος του πνεύμονα) λόγω ευρημάτων (σκιά ) στην ακτινογραφία θώρακος. Με την βρογχοσκόπηση ο γιατρός μπορεί να εντοπίσει έναν όγκο σε ένα βρόγχο, και να λάβει δείγμα για μικροσκοπική εξέταση. Άλλοι λόγοι είναι: ο επίμονος βήχας , ή βήχας με αιμόπτυση, και η αιτία τους δεν είναι σαφής.

Το άκαμπτο βρογχοσκόπιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αφαίρεση αντικειμένων που έχουν εισπνευσθεί και φράσσουν τους αεραγωγούς , όπως είναι τα φιστίκια.

Υπάρχουν παρενέργειες ή πιθανές επιπλοκές;
Οι περισσότεροι που κάνουν βρογχοσκόπηση δεν έχουν παρουσιάσει κανένα πρόβλημα. Η μύτη και ο λαιμός μπορεί να είναι λίγο ερεθισμένοι για μια ημέρα περίπου. Μπορεί να υπάρξει αίσθημα κούρασης ή υπνηλίας για αρκετές ώρες μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας , που προκαλούνται από το ηρεμιστικό. Υπάρχει ελαφρώς αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης λοίμωξης τον λαιμό ή στο του στήθος μετά από βρογχοσκόπηση.

Αν πάρθηκε δείγμα για βιοψία μπορεί να εμφανιστεί λίγο αίμα στα πτύελα αρκετές φορές την επόμενη ημέρα. Σπάνια, η βρογχοσκόπηση μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον πνεύμονα. Αυτό είναι πιο πιθανό να συμβεί εάν ληφθεί εξειδικευμένο δείγμα για βιοψία από τον πνευμονικό ιστό και μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει την «κατάρρευση» του πνεύμονα. Σοβαρές επιπλοκές συμβαίνουν σε λιγότερο από 1 στις 1000 βρογχοσκοπήσεις.

“Καρκίνος του πνεύμονα” είναι ο καρκίνος της τραχείας, των βρόγχων (αεραγωγών) ή του στρώματος των πνευμόνων (κυψελίδων). Ο καρκίνος των βρόγχων είναι η πιο συχνή μορφή.

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο μεγαλύτερος καρκίνος φονιάς τόσο στην Ευρώπη, όσο και σε όλο τον κόσμο. Ευθύνεται για το 20% των θανάτων από καρκίνο (28% στους άντρες και 10% στις γυναίκες). † Στις γυναίκες, ο καρκίνος του μαστού είναι η κύρια αιτία θνητότητας από καρκίνο (18%), αλλά σε μερικά κράτη (π.χ. Μεγάλη Βρετανία) οι θάνατοι γυναικών από καρκίνο του πνεύμονα τώρα πλέον υπερβαίνουν τους θανάτους από καρκίνο του μαστού.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι καρκίνου του πνεύμονα: ο μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (NSCLC) και ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (SCLC). Η επιβίωση με μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (NSCLC), τον πιο κοινό τύπο καρκίνου του πνεύμονα, είναι καλύτερη από ό,τι με μικροκυταρικό καρκίνο του πνεύμονα (SCLC) που έχει την τάση να εξαπλώνεται με γρηγορότερους ρυθμούς.

Τα ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου του πνεύμονα είναι χειρότερα από οποιονδήποτε άλλο συνήθη καρκίνο. Το ποσοστό επιβίωσης άνω των πέντε ετών, στη Μεγάλη Βρετανία, είναι μόνο 5% για τον καρκίνο του πνεύμονα. Σήμερα στη Φιλανδία, το 12% των ασθενών επιβιώνουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα, σε σύγκριση με το 4% που επιβίωνε πριν από 20 χρόνια.

Τι προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα;

• Το κάπνισμα: Είναι απολύτως τεκμηριωμένο ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα. Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει 4.000 χημικές ουσίες, 55 από τις οποίες είναι δυνητικά καρκινογόνες. Το κάπνισμα ευθύνεται για το 80-90% των χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων, 23-40% των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Συγκεκριμένα το 80-85% των ασθενών με καρκίνο πνεύμονα είναι καπνιστές και οι καπνιστές έχουν 20 φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου πνεύμονα από ότι οι μη καπνιστές. Έχει υπολογιστεί ότι 9 στους 10 ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα ήταν καπνιστές.

• Το παθητικό κάπνισμα: Η έκθεση των μη-καπνιστών στον καπνό του τσιγάρου των καπνιστών ονομάζεται «παθητικό κάπνισμα». Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι ενήλικες που συζούν με καπνιστές έχουν 15% περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα και να καταλήξουν από αυτές, σε σύγκριση με ενήλικες που κατοικούν σε σπίτι όπου δεν υπάρχουν καπνιστές. Όσον αφορά στον καρκίνο του πνεύμονα, αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης του κατά 20-30%.

• Ο αμίαντος: Ο αμίαντος αποτελεί την κοινή ονομασία για ομάδα ορυκτών που χρησιμοποιούνταν σε βιομηχανίες και σε εμπορικές κατασκευές κυρίως τις δεκαετίες ‘50-‘60. Έκθεση σε αμίαντο έχει παρατηρηθεί σε ναυπηγεία, μεταλλεία αμιάντου, βιομηχανίες μονωτικών υλικών, εργασιακούς χώρους επισκευής φρένων. 'Ατομα που εκτίθενται σε αμίαντο και καπνό τσιγάρου έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα. Έχει βρεθεί ότι τα σωματίδια αμιάντου μπορούν να συμβάλλουν στη μεταφορά συγκεντρωμένων καρκινογόνων του καπνού στα κύτταρα που επενδύουν τους πνεύμονες. Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο ο αμίαντος, μόνος του ή σε συνδυασμό με τον καπνό του τσιγάρου, οδηγεί σε καρκίνο πνεύμονα παραμένει αδιευκρίνιστος.

• Το ραδιενεργό αέριο ραδόνιο: Το ραδόνιο είναι ένα αόρατο, και άγευστο ραδιενεργό αέριο το οποίο φυσιολογικά ανευρίσκεται στο έδαφος και στα πετρώματα.Εργάτες σε μεταλλεία εκτίθενται σε ραδόνιο και σε μερικές περιοχές των ΗΠΑ ραδόνιο βρίσκεται και μέσα στις κατοικίες. Μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους πνεύμονες και να οδηγήσει σε καρκίνο του πνεύμονα. Η μόλυνση του περιβάλλοντος:Έχει βρεθεί συσχέτιση μεταξύ καρκίνου του πνεύμονα και έκθεσης σε συγκεκριμένους ρύπους της ατμόσφαιρας, όπως τα παραπροϊόντα της καύσης του πετρελαίου και άλλων φυσικών καυσίμων.

Η ύπαρξη άλλων νοσημάτων συμμετέχει στην ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα;
Οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια έχουν 4-6 φόρες μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο πνεύμονα ανεξάρτητα από τις καπνιστικές τους συνήθειες. Χρόνιες πνευμονικές νόσοι όπως η αμιάντωση (νόσος των πνευμόνων από αμίαντο), το άσθμα, η χρόνια βρογχίτιδα, το εμφύσημα, η φυματίωση, φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου πνεύμονα. Όλες οι παραπάνω νόσοι προκαλούν βλάβες στο πνευμονικό παρέγχυμα και μπορούν να οδηγήσουν σε ανάπτυξη ουλώδους ιστού στους πνεύμονες.

Ένα ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου πνεύμονα;
'Ατομα τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα με το ανοσοποιητικό τους σύστημα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου πιθανώς ως αποτέλεσμα ελαττωμένης ικανότητας τους να καταπολεμήσουν τις λοιμώξεις από ιούς που σχετίζονται με συγκεκριμένες μορφές καρκίνου. Σε αυτή την ομάδα περιλαμβάνονται άτομα μεταμοσχευμένα που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (φάρμακα που καταστέλλουν και άρα κάνουν ανίσχυρο το ανοσοποιητικόσύστημα), που πάσχουν από AIDS, ή ακόμη που έχουν γεννηθεί με κάποια γενετική ασθένεια που επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Το οικογενειακό ιστορικό;
Ο κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα μπορεί να αυξηθεί εάν οι γονείς, τα αδέλφια ή τα παιδιά ενός ατόμου πάσχουν από την νόσο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι τα άτομα της οικογενείας πιθανώς μοιράζονται κοινές συμπεριφορές και συνήθειες όπως το κάπνισμα και η διατροφή. Ακόμη λόγω συμβίωσης στο ίδιο περιβάλλον είναι πιθανό να εκτίθενται στα ίδια καρκινογόνα όπως για παράδειγμα το ραδόνιο. Τέλος μπορεί να οφείλεται στο ότι έχουν κληρονομήσει τον ίδιο κίνδυνο στα γονίδιά τους.

Μπορεί ένας τραυματισμός να προκαλέσει καρκίνο πνεύμονα; Το στρες ή ψυχολογικοί παράγοντες προκαλούν καρκίνο πνεύμονα;
Όχι. Αποτελεί μύθο ότι τραυματισμοί μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Ένα χτύπημα, ένα κάταγμα, δεν προκαλούν καρκίνο του πνεύμονα. Συχνά ανακαλύπτουμε τυχαία έναν όγκο όταν για άλλους λόγους υποβαλλόμαστε σε ειδικές εξετάσεις. Η συγκεκριμένη βλάβη κατά πάσα πιθανότητα προϋπήρχε πριν και δεν οφείλεται στον τραυματισμό. Πολλοί πιστεύουν ότι το στρες μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη καρκίνου, κάτι τέτοιο όμως δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά.

Έχουν συμμετοχή η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα;
Μελέτες για την συσχέτιση διατροφής και καρκίνου του πνεύμονα είχαν αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ καθώς και η πλούσια διατροφή σε χοληστερόλη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο πνεύμονα. Πάντως είναι δύσκολο να ξεκαθαριστεί ποιο ποσοστό του κινδύνου από το αλκοόλ ουσιαστικά οφείλεται στο κάπνισμα καθώς πολλά άτομα συνήθως πίνουν και καπνίζουν.

Είναι μεταδοτικός ο καρκίνος του πνεύμονα;
ΟΧΙ, ο καρκίνος του πνεύμονα δεν είναι μεταδοτικός. Δεν μεταδίδεται με την επαφή, τις τροφές ή τον αέρα.

Τελικά, ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο πνεύμονα;
Οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίσει καρκίνο πνεύμονα. Συμβαίνει περισσότερο (60% των περιπτώσεων) σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί, αν και σπάνια, σε νέους και παιδιά. Η αυξημένη πληροφόρηση σχετικά με τον καρκίνο, τα προγράμματα πρόληψης και η πρώιμη διάγνωση έχουν οδηγήσει στην αυξημένη διάγνωση του καρκίνου σε νεότερους ανθρώπους, συνήθως σε πρωιμότερα στάδια και άρα με καλύτερες προοπτικές για δραστικότερη αντιμετώπιση. Ο κίνδυνος αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας. 90% των περιπτώσεων συμβαίνουν σε καπνιστές. Οι άνδρες πλήττονται σε μεγαλύτερο βαθμό, αν και ο αριθμός των γυναικών με καρκίνο πνεύμονα αυξάνει (μην ξεχνάτε ότι όλο και περισσότερες γυναίκες καπνίζουν).

Με ποιο μηχανισμό το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα;
Κατά το κάπνισμα, χημικές καρκινογόνες ουσίες, που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου, εισέρχονται στους πνεύμονες και προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό (DNA ) των κυττάρων των πνευμόνων, μεταβάλλοντας σημαντικά γονίδια (περιοχές δηλαδή του γενετικού υλικού σημαντικές για συγκεκριμένες λειτουργίες του κυττάρου). Με τον καιρό, τα κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβη χάνουν τον έλεγχο του πολλαπλασιασμού και της ανάπτυξης τους και καθίστανται καρκινικά.

Πόσο σημαντική είναι η χρήση καπνού για την ανάπτυξη καρκίνου πνεύμονα;
Το 87% των καρκίνων του πνεύμονα σχετίζονται με κάπνισμα. Περισσότεροι από τους μισούς πρωτοδιαγνωσθέντες ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα ήταν πρώην καπνιστές. Ο κίνδυνος αυξάνει με τα έτη καπνίσματος και με τον αριθμό τσιγάρων που καπνίζει κανείς ημερησίως. Οι καπνιστές παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο για άλλους τύπους καρκίνου όπως: ουροδόχου κύστεως, νεφρών, παγκρέατος, τραχείας, στοματικής κοιλότητας, λάρυγγα, οισοφάγου, τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες, καθώς και για άλλες ασθένειες όπως εμφύσημα, χρόνια βρογχίτιδα, οστεοπόρωση, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακές νόσους.

Η διακοπή του καπνίσματος βοηθάει;
Η διακοπή του καπνίσματος ελαττώνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου. Ο κίνδυνος συνεχίζει να μειώνεται σταδιακά για 10 με 15 χρόνια (ενώ κανείς απέχει από το κάπνισμα) καθώς οι πνεύμονες αναρρώνουν. Η διακοπή του καπνίσματος είναι ευεργετική για όλες τις ηλικίες, και τα οφέλη είναι μεγαλύτερα όσο νωρίτερα κανείς διακόψει το κάπνισμα. Η διακοπή του καπνίσματος ελαττώνει κατά 30-50% τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα μετά από 10 χρόνια συγκριτικά με αυτούς που συνεχίζουν να καπνίζουν και κατά 50% τον κίνδυνο για καρκίνο του οισοφάγου και της στοματικής κοιλότητας 5 χρόνια μετά την διακοπή. Δεκαπέντε έτη μετά την διακοπή του καπνίσματος ο κίνδυνος του καρκίνου του πνεύμονα ελαττώνεται σχεδόν στο επίπεδο εκείνων των ατόμων που δεν κάπνισαν ποτέ.

Είναι πιο αθώα τα ελαφρά τσιγάρα (light), η χρήση φίλτρου ή το κάπνισμα πίπας για την ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα;
ΟΧΙ. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση σε αυτόν τον ισχυρισμό. Συγκεκριμένα, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των τσιγάρων που καταναλώνονται ημερησίως και η χρονική διάρκεια καπνίσματος τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου πνεύμονα, ανεξάρτητα από το είδος του τσιγάρου.

Εάν πάσχω από καρκίνο του πνεύμονα σε τι θα με ωφελήσει να διακόψω το κάπνισμα;
Τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι πολλαπλά. Καταρχήν βελτιώνεται η αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας επειδή ο καπνός παρεμβαίνει στο μηχανισμό δράσης των κυτταροστατικών φαρμάκων. Επίσης ο ασθενής που εξακολουθεί να καπνίζει εμφανίζει συχνότερα λοιμώξεις αναπνευστικού από ότι ο μη καπνιστής και έτσι δυσχεραίνεται η σωστή και προγραμματισμένη θεραπεία του. Η διακοπή του καπνίσματος βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, δηλαδή μειώνει το βήχα, την απόχρεμψη (παραγωγή πτυέλων). Η διακοπή του καπνίσματος βοηθάει στη γρήγορη επούλωση της μετεγχειρητικής τομής καθώς και στη μείωση των ενδεχόμενων πνευμονικών μετεγχειρητικών επιπλοκών μετά από πνευμονεκτομή. Η συνέχιση του καπνίσματος αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ενός άλλου τύπου καρκίνου.

Η έγκαιρη ανεύρεση μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα επιβίωσης, αλλά αυτό δεν έχει ακόμα αποδειχθεί αναμφισβήτητα.
Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργική αντιμετώπιση, ακτινοβολία και χημειοθεραπεία, είτε χωριστά είτε σε συνδυασμό. Η θεραπεία χρειάζεται να προσαρμοστεί στο κάθε άτομο χωριστά και εξαρτάται από τον τύπο και το στάδιο της πάθησης.

Eγχείρηση
Η εγχείρηση για την αφαίρεση του καρκίνου του πνεύμονα είναι δυνατή μόνο σε λίγες περιπτώσεις. Δεν είναι κατάλληλη σε περιπτώσεις που ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα του σώματος ή βρίσκεται σε μια περιοχή του πνεύμονα που κάνει την αφαίρεση του αδύνατη.

Ακτινοβολία και/ή χημειοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να ελαττώσουν το μέγεθος των όγκων πριν την εγχείρηση ή σαν καταπραϋντική θεραπεία σε προχωρημένα στάδια της πάθησης. Η χημειοθεραπεία έχει θεραπευτικά αποτελέσματα μόνο σε ένα περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων (~5%).